10-06-2020 r.

Jak informuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa, oceny laboratoryjnej materiału siewnego w Polsce dokonują laboratoria urzędowe wojewódzkich inspektoratów ochrony roślin i nasiennictwa oraz nadzorowane przez wojewódzkich inspektorów akredytowane laboratoria przedsiębiorców nasiennych. W 2019 r. akredytacji udzielono trzem nowym laboratoriom w efekcie czego na koniec roku w Polsce działało łącznie 47 laboratoriów oceny nasion. Laboratoria urzędowe w ubiegłym roku wykonały ocenę łącznie 37 137 prób materiału siewnego. Największy niemal 60% udział stanowiły próby zgłoszone do oceny tzw. pierwotnej – w celu uznania partii za materiał siewny elitarny lub kwalifikowany oraz próby pobrane do oceny okresowej.

W ocenie pierwotnej ogółem w laboratoriach urzędowych oceniono 10 285 partii materiału siewnego roślin rolniczych kategorii elitarny i kwalifikowany o łącznej masie 219 885,9 ton oraz w laboratoriach akredytowanych 8 565 partii o masie 168 363,7 ton, z czego zdyskwalifikowano ogółem tylko 882 partie, o łącznej masie 15 608,5 ton, co stanowi 4,0% ogółu. Największy udział dyskwalifikacji zanotowano w ocenie materiału siewnego konopi (76,5%). Charakterystyczny dla ubiegłego roku był duży wzrost liczby ocenionych partii materiału siewnego roślin oleistych i włóknistych, co spowodowane było głównie wzrostem liczby ocenionych partii materiału siewnego gorczycy białej i konopi. Rozkład geograficzny liczby i masy ocenionych partii był tradycyjny, tj. najwięcej partii materiału siewnego roślin rolniczych oceniono ogółem w województwach: wielkopolskim, kujawsko-pomorskim, dolnośląskim, warmińsko-mazurskim i łódzkim. Warto podkreślić, że właściwie przeprowadzona ocena laboratoryjna stanowi najlepszą rękojmię jakości materiału siewnego.

Kwalifikowany materiał siewny jest jednym z najbardziej efektywnych czynników gospodarowania, który zapewnia najtańszy sposób poprawienia dochodów dzięki zwiększeniu wielkości plonów i jakości pozyskanego ziarna. Jego stosowanie ma między innymi wpływ na:

• zdrowotność roślin, a tym samym zwiększenie odporności na agrofagi co ma znaczenie przy integrowanej ochronie roślin,
• odporność na warunki środowiskowe, przymrozki, susze, itp. Nowoczesna genetyka ogranicza wpływ niekorzystnych czynników i pozwala na osiąganie wyższego poziomu produkcji bez istotnego obciążenia środowiska,
• zwiększenie plonowania – uznaje się, że odmiana jest najbardziej decydującym czynnikiem plonotwórczym uprawy (około 60%) oprócz nawożenia, uprawy i innych.

Dzięki właściwemu doborowi odmian materiału siewnego możemy wpływać na cechy roślin zapewniające dobry plon, dobrą zimotrwałość, zdrowotność, jakość ziarna (pozwalającą przykładowo uzyskiwać odpowiedniej jakości mąkę), niższą podatności na wyleganie, porastanie, lepszą odporności na choroby, lepsze zdolności adaptacyjne do warunków uprawy, itp. Niestety, ciągle jeszcze wielu rolników lekceważy wymianę materiału siewnego i dobór odmian. Należy zrozumieć, że kupując nowe nasiona można zaoszczędzić, otrzymując przy tych samych nakładach plon większy o 10-15%. Dodatkowo rolnik ma możliwość ubiegania się o dopłaty do materiału siewnego, udzielane jako pomoc de minimis przez ARiMR (w tym roku wnioski można składać do 25 czerwca), co również wpłynie na zmniejszenie kosztów.

Przy wyborze materiału siewnego warto skorzystać z rekomendacji odmian ogłaszanej corocznie przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej. Jest ona najłatwiej dostępna na stronie internetowej COBORU. Dzięki badaniom Ośrodka można w prosty sposób dobrać odmianę, która w naszych, krajowych warunkach da oczekiwane efekty z uprawy.

Paweł Dopierała
Wykorzystano informacje z www.piorin.gov.pl.