26-05-2020 r.

Pomimo, że właściwie pielęgnujemy nasze sady to rosnące w nich rośliny, drzewa i krzewy atakują liczne szkodniki. Wśród najpowszechniejszych z nich występujących od 20 lat są:

Bawełnica korówka - szkodnik ten objawia się tym, że na gałęziach pojawia się puszysty, kłaczkowaty biały nalot. Bawełnica korówka atakuje jabłonie, czasem grusze i pigwy, a także głóg, igrę i jarzębinę. Kolonie bawełnicy należy niszczyć ręcznie, powstałe rany na korze pokrywać balsamem sadowniczym. Stosując środki chemiczne zwalczające bawełnicę korówkę trzeba pamiętać, że niektóre z nich nie są obojętne dla organizmów pożytecznych, zaburzają równowagę biologiczną w sadzie. Ponadto ich pozostałości w owocach, nawet w zakresie dopuszczalnym, nie są tolerowane przez niektórych odbiorców. Pamiętajmy, bawełnicę korówkę często trzeba też zwalczać po zbiorze owoców.

Bielik klonowiec - obecność szkodnika objawia się tym, że liście żółkną i wcześnie opadają, pędy i gałęzie są bardzo osłabione i mogą nawet zasychać. Podczas żerowania bielik wydala lepką, słodką ciecz zwaną rosą miodową, na której mogą rozwijać się grzyby sadzakowe. Bielik klonowiec atakuje jabłonie, grusze, śliwy, wiśnie, czereśnie, morele, borówki, porzeczki oraz agrest. W Polsce nie ma żadnych zarejestrowanych preparatów do zwalczania tego szkodnika. Bielika klonowca likwiduje się podczas zwalczania innych szkodników, np. mszyc, w tym bawełnicy korówki.

Mszyce - objawy grasowania tego szkodnika to zniekształcone i pozwijane liście, często lepkie, pokryte odchodami. Mszyce atakują różne rośliny sadownicze jak: brzoskwinie, czereśnie, wiśnie, śliwy, grusze, jabłonie, leszczynę, orzech włoski, agrest, porzeczki, maliny, truskawki, winorośl a także warzywne oraz ozdobne. Zwalczanie mszyc polega na tym, że pędy liściastych drzew i krzewów owocowych smaruje się olejem smołowym w celu zniszczenia jaj. Zaleca się ręczne usuwanie zakończeń pędów ze skupiskami liści i koloniami mszyc (około czerwca). Można również stosować ekologiczne środki ochrony roślin przygotowywane z pokrzywy, wrotyczu pospolitego, czosnku lub cebuli. Stosując środki chemiczne zwalczające mszyce należy pamiętać, aby w pierwszej kolejności stosować preparaty selektywne, które nie szkodzą owadom pożytecznym, które chętnie żywią się mszycami np. biedronkom. Zabiegi ochronne powinno się wykonywać od razu po zauważeniu mszyc na roślinach, potem walka może być znacznie trudniejsza, ponieważ mszyce bardzo szybko rozmnażają się i gradacyjnie przenoszą na kolejne rośliny.

Owocówka jabłkóweczka - jest to szkodnik sadów jabłoniowych i gruszowych. Objawia się tym, że tunele wewnątrz owoców drążone są przez gąsienice a na zewnątrz otworu widoczne są brunatne odchody połączone przędzą. Zwalczanie tego szkodnika polega na zrywaniu i niszczeniu owoców z gąsienicami oraz wyłapywaniu gąsienic na opaski z papieru falistego, które zakładamy na pniach pod koniec czerwca, a także naturalne opryski naparem z chrzanu wykonywane w okresie lotu motyli. Należy prowadzić monitoring występowania przy pomocy pułapek feromonowych w celu określenia terminu i intensywności lotu motyli. Do zwalczania owocówki jabłkóweczki mamy szereg zarejestrowanych preparatów z wielu grup chemicznych. Z uwagi na niską selektywność wobec fauny pożytecznej odradzamy stosowanie insektycydów fosforoorganicznych oraz syntetycznych pyretroidów. Choć są skuteczne, to jednak efekt działanie jest krótkotrwały.

Owocówka śliwkóweczka - jest to szkodnik, który atakuje takie owoce jak: śliwy, ałycza, brzoskwinie, morele, rzadko wiśnie i czereśnie. Plon z sadu, w którym stwierdzono obecność owocówki śliwkóweczki, nie ma wartości handlowej. Masowe występowanie tego szkodnika jest równoznaczne z dotkliwymi stratami plonu. Zwalczanie owocówki śliwkóweczki polega na wyłapywaniu gąsienic na opaski z papieru falistego, które zakładamy na pniach od połowy sierpnia, zbieraniu i niszczeniu owoców z żerującymi gąsienicami. Zwalczając szkodnika chemicznie trzeba odpowiednio dobrać środek ochrony roślin, który zapanuje nad inwazją groźnych larw zjadających owoce. W naszych sklepach ogrodniczych znajduje się szeroki wybór legalnych preparatów na owocówkę śliwkóweczkę - można korzystać z nich z gwarancją rewelacyjnych efektów.

Przędziorki - szkodniki, które atakują głównie jabłonie, śliwy i wiele innych roślin ogrodowych. Objawiają się tym, że liście matowieją, na ich powierzchni pojawiają się białe kropki, z czasem liście żółkną i przedwcześnie opadają, czasem są pokryte cienką pajęczyną, drzewa słabiej kwitną i owocują. Do zwalczania przędziorków najlepszą porą jest wczesna wiosna. Zwalczanie jest dosyć trudne gdyż przędziorki mogą się szybko rozmnażać i uodparniać na pestycydy. Do zwalczania używa się preparatów chemicznych, które pozwolą zabezpieczyć zaatakowane rośliny.

Szpeciele - to szkodniki atakujące jabłonie, śliwy, grusze, winorośl, orzechy włoskie. Odkształcenia na liściach, które tworzą szpeciele szpecą roślinę, stąd ich nazwa. Objawy tego szkodnika są takie, że wiosną występuje marszczenie blaszki liściowej, słaby rozwój pąków liściowych i kwiatowych, zahamowanie wzrostu młodych drzew, jasnozielone pęcherzyki na liściach. Latem pojawia się ordzawienie zawiązków wokół kielicha, przebarwienie i ordzawienie spodniej strony liści, jesienią ordzawienie owoców przy kielichu, brunatne pęcherze i przebarwienia liści. Susza i upalne lato sprzyjają rozwojowi szpecieli, zaś łagodne zimy i wczesne wiosny sprawiają, że szpeciele pojawiają się na liściach wcześniej. Zwalczanie szpecieli nie jest łatwe. Najłatwiejszym sposobem uniknięcia tego problemu jest zakup zdrowych roślin, które nie są zaatakowane przez szkodniki. Dlatego też bardzo ważne jest, aby kupować drzewka owocowe w renomowanych sklepach ogrodniczych i szkółkach. Szpeciele są rzadko zwalczane, gdyż same nie powodują chorób roślin. Jednak oprócz szpecenia powodują ich osłabienie i większą podatność na choroby. Przy niewielkim zaatakowaniu przez szpeciele najlepsze są domowe sposoby, jak naturalne wyciągi owadobójcze, na przykład z krwawnika pospolitego, rumianku pospolitego lub zwykłej herbaty. W przypadku dużej ilości szpecieli można stosować środki chemiczne. Opryski wykonuje się wiosną i powtarza po 7 dniach.

Zwójkówki liściowe - szkodniki atakujące jabłonie, grusze, śliwy, porzeczki, maliny. Objawiają się tym, że pojawiają się młode liście z powygryzanymi drobnymi otworami, podłużne liście zwinięte są w "cygaro" i oplecione, na powierzchni owoców pojawiają się płytkie, ale szerokie jamy, które z czasem korkowacieją. Do zwalczania zwójek liściowych mamy dostępne preparaty z różnych grup chemicznych.

Piędzik przedzimek - szkodnik żerujący na wielu drzewach i krzewach liściastych, zarówno ozdobnych jak i owocowych takich jak jabłoń, grusza i czereśnia. Jest szczególnie groźny na plantacjach borówki wysokiej. Może uszkadzać liście, pąki kwiatowe i kwiaty oraz zawiązki owoców. Zwalczając piędzika przedzimka najbezpieczniej jest zastosować bardziej naturalne środki ochrony roślin i najlepiej w okresie jesiennym, ponieważ opryski wykonane środkami chemicznymi w terminie wiosennym są bardzo szkodliwe dla środowiska i owadów pożytecznych. Przede wszystkim zagrażają one pszczołom poszukującym nektaru na kwiatach, ale również ptakom i pisklętom, które żywią się gąsienicami piędzika przedzimka.

Kwieciak jabłkowiec - szkodnik atakuje jabłonie i grusze. Objawia się tym, że larwy chrząszcza wyjadają wnętrza pąków kwiatowych, płatki zasychają tworząc brązową kapsułkę osłaniającą larwę, wczesną wiosną z nadgryzanych pąków wypływają krople soku. Szkodnika zwalczamy wczesną wiosną (w okresie pękania pąków) wyłapując poprzez strząsanie go na płachtę, w późniejszym okresie usuwamy i niszczymy porażone pąki. Opryskiwanie zwalczające chrząszcze kwieciaka jabłkowca zaleca się wykonać w okresie bezlistnym lub tuż przed pękaniem pąków w ciepły dzień. Należy pamiętać, aby nie przekroczyć dopuszczalnej liczby zabiegów w sezonie preparatem z danej grupy chemicznej.

Namiotnik jabłoniowy - atakuje jabłonie i objawia się tym, że końce pędów z liśćmi drzewek, a nawet całe gałęzie, są otoczone gęstym oprzędem, w którym poruszają się liczne gąsienice, które szkieletują liście, tj. zjadają górną skórkę i miękisz, a nie naruszają skórki dolnej, mogą też zjeść całe liście i nawet uszkodzić zawiązki owoców, które więdną i opadają, przy nasadach liści widoczne miny wypełnione odchodami gąsienic. Szkodnika można zwalczać każdym owadobójczym środkiem ochrony roślin, chociaż najlepiej jest dobrać taki, który na etykiecie będzie miał przeznaczenie do zwalczania namiotnika lub szkodników jabłoni. Zabieg opryskiwania należy wykonywać wcześnie rano lub po zachodzie słońca, aby chronić owady pożyteczne, głównie pszczoły.

Nasionnica trześniówka – szkodnik wiśni i czereśni. Porażone tym szkodnikiem owoce miękną i gniją, przez co nie nadają się do spożycia. Oddzielenie owoców robaczywych od zdrowych jest trudne, a przy zbiorze przeznaczonym na handel niewykonalne, dlatego w sadzie, w którym występuje nasionnica trześniówka, dochodzi zazwyczaj do utraty całego plonu. Zalecane jest zwalczanie ekologiczne tego szkodnika polegające na osłanianiu powierzchni ziemi pod czereśniami i wiśniami gęstą siatką lub folią, które uniemożliwią larwom zejście pod powierzchnię, gdzie miałyby się przepoczwarzyć. Dodatkowo po zbiorze owoców możliwe jest przekopanie ziemi. Można też zebrać owoce wcześniej, co zahamuje rozwój nasionnicy, ale nie zlikwiduje larw będących już najprawdopodobniej w ich wnętrzach. Inną opcją zwalczania jest rozwieszenie w połowie maja na pniach wiśni i czereśni żółtych pułapek lepowych, które mają postać dwóch prostokątnych płytek, połączonych krzyżowo i pokrytych wolno schnącym klejem.

Katarzyna Grzelak
źródło: PoradnikOgrodniczy.pl, KalendarzRolników.pl